Η λειψυδρία της τελευταία περιόδου και η πτώση της στάθμης των νερών στον Μόρνο έφεραν και πάλι στην επιφάνεια το Κάλλιο. Το βυθισμένο χωριό που «πνίγηκε» για να λυθεί το πρόβλημα με την ύδρευση στην Αθήνα.
Στη Δωρίδα της Φωκίδας συναντά κανείς σήμερα το ημιορεινό χωριό Κάλλιο με πληθυσμό, ίσα που ξεπερνά του 60 κατοίκους. Βρίσκεται εκεί, σε υψόμετρο 390 μέτρα, μόλις για τέσσερις δεκαετίες, καθώς ως και στις αρχές του 1980 το Κάλλιο βρισκόταν σε άλλο σημείο. Έπρεπε όμως να θυσιαστεί.
Το χωριό βρισκόταν αρχικά στον χώρο, στον οποίο δημιουργήθηκε το 1980 η τεχνητή λίμνη που προέκυψε από τη κατασκευή του φράγματος του Μόρνου.
Για τον λόγο αυτό αρκετοί κάτοικοι μετακινήθηκαν κυρίως στην Αθήνα και στο Λιδωρίκι. Όσοι όμως παρέμειναν μετέφεραν το χωριό σε άλλη θέση, πάνω από τις όχθες της λίμνης ενώ ο παλιός οικισμός καλύφθηκε από τα νερά της λίμνης, τα οποία κάλυψαν και τον ναό της Ευαγγελίστριας.
Τα δημόσια κτίσματα της πόλης και τα νεκροταφεία έχουν κατακλυσθεί από τα νερά της τεχνητής λίμνης του Μόρνου. Όταν η στάθμη της λίμνης κατεβαίνει, σε περιόδους ξηρασίας, αποκαλύπτονται τα σπίτια του παλιού οικισμού.
Κάλλιο: Η ιστορία του βυθισμένου χωριού
Το Κάλλιο στο παρελθόν είχε σλαβική ονομασία. Ονομαζόταν Βελούχοβο, ονομασία που διατήρησε μέχρι το 1916 οπότε και μετονομάστηκε σε Κάλλιο από την παρακείμενη αρχαία πόλη Καλλίπολις, που βρισκόταν βορειοδυτικά του Λιδωρικίου, στη θέση «Στενό», όπου μεταγενέστερα κτίστηκε το κάστρο του Βελούχοβου.
Ο Θουκυδίδης αναφέρει τους Καλλιείς και την πόλη τους ως το ανατολικότερο μέρος της αιτωλικής φυλής των Οφιονέων. Στην ελληνιστική περίοδο, σύμφωνα με επιγραφικές μαρτυρίες, η πόλη ονομαζόταν Καλλίπολις. Παρότι σώζονται ίχνη κατοίκησης από τα Γεωμετρικά χρόνια, η Καλλίπολις κατοικήθηκε οργανωμένα από τον 4ο αιώνα π.Χ.
Η άνθησή της συνδέεται ενδεχομένως με την ανάπτυξη της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Βρισκόταν σε ιδιαίτερα στρατηγική θέση και ίσως γι’ αυτό υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή του κατά την επέλαση των Γαλατών το 279 π.Χ.
Την περίοδο της φραγκοκρατίας στην κορυφή του βουνού, όπου άλλοτε βρισκόταν η αρχαία πολιτεία, χτίστηκε το κάστρο του Βελούχοβου που εξελίχθηκε σε σημαντικό φρούριο της Δυτικής Ελλάδας.
Πώς ο Μόρνος «ξεδιψά» την Αθήνα
Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου δημιουργήθηκε το 1979 έπειτα από την ολοκλήρωση του φράγματος στον ποταμό Μόρνο, με σκοπό να καλυφθούν οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες ύδρευσης της Αθήνας.
Τα έργα για τη δημιουργία της λίμνης πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα 1972 με 1979 και η λίμνη άρχισε να χρησιμοποιείται από το 1981. Για τη δημιουργία της κατασκευάστηκε φράγμα ύψους 125 μέτρων το οποίο είναι το 7ο ψηλότερο φράγμα της Ελλάδας.
Το υδραγωγείο του Μόρνου που μεταφέρει το νερό της λίμνης στην Αττική, είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης με συνολικό μήκος 188 χλμ. Διασχίζει τους νομούς Φωκίδας, Βοιωτίας και Αττικής. Στη διαδρομή αυτή έχουν κατασκευαστεί 15 σήραγγες συνολικού μήκους 71 χλμ.
Το νερό από το κανάλι καταλήγει στις μονάδες επεξεργασίας νερού της ΕΥΔΑΠ, στη Μάνδρα, στις Αχαρνές και στο Γαλάτσι, ενώ μέρος του νερού τροφοδοτεί το υδραγωγείο Υλίκης – Λίμνης Μαραθώνα.
