Οι παροιμίες και οι λαϊκές ρήσεις αποτελούν έναν ανεκτίμητο θησαυρό της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Είναι σαν μικρές κάψουλες χρόνου, που περιέχουν μέσα τους συμπυκνωμένη τη σοφία και την εμπειρία πολλών γενεών.
Οι παροιμίες και οι λαϊκές ρήσεις αποτελούν έναν εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο για να μεταδοθούν από γενιά σε γενιά σημαντικές αξίες, ηθικές αρχές και πρακτικές συμβουλές για τη ζωή. Είναι διαχρονικές, καθώς αν και δημιουργήθηκαν σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους, διατηρούν τη σημασία τους ακόμη και σήμερα, καθώς οι ανθρώπινες εμπειρίες και τα προβλήματα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ίδια.
Ουσιαστικά είναι η πολιτισμική ταυτότητα ενός λαού και αποτελούν πλούτο γνώσης και εμπειρίας. Μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας και να αναπτύξουμε κριτική σκέψη, ενώ η εύστοχη χρήση τους σε μια συζήτηση μπορεί να δώσει χιούμορ, ζωντάνια και έμφαση στα λεγόμενά μας
Μάθε πώς βγήκε η φράση «Θέλει και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο»
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «Θέλει και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε όταν κάποιος θέλει να γίνουν πραγματικότητα δύο αντικρουόμενες μεταξύ τους επιθυμίες.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και λογοτέχνη, Τάκη Νατσούλη, η φράση προέρχεται από μία πολύ παλιά παροιμία, αλλά έγινε γνωστή από ένα επεισόδιο. Η παροιμία ήταν «θέλει και την πίτταν ολόκληρη και τον κοίλον χορτάτον», που σημαίνει ότι κάποιος θέλει την πίττα ανέγγιχτη και την κοιλιά ή το στομάχι) χορτάτο. Από κάποια παράφραση η λέξη “κοίλον” έγινε “σκύλον”.
Το περιστατικό που έκανε πασίγνωστή την φράση
Η ιστορία του τηλεγραφικού σύρματος στην Ελλάδα, διανθίζεται με αρκετά κωμικά επεισόδια, από τα οποία το πιο αστείο είναι εκείνο, που συνέβη το Δεκέμβριο του 1858. Πλησίαζε η Πρωτοχρονιά και η βασίλισσα Αμαλία είχε παραγγείλει στη Γερμανία μερικά δώρα για τους αυλικούς της. Επειδή όμως αργούσαν να έρθουν, έστειλε τον γραμματέα της, Μαναράκη, στον Πειραιά, για να ρωτήσει τηλεγραφικά στη Σύρα, μήπως είχε φτάσει εκεί το ατμόπλοιο της γραμμής, που θα έφερνε τα δώρα.
Το τηλεγράφημα έφυγε αμέσως για τον προορισμό του, αλλά η απάντηση που ήρθε λίγο αργότερα έλεγε: «Και την πίτα θέλεις γερή και το σκύλο χορτάτο. Εδώ χαλάει ο κόσμος, βρέχει χιονίζει».
Έκπληκτος ο τηλεγραφητής, είπε τα καθέκαστα στο Μαναράκη. Εκείνος διέταξε τότε να ξανακαλέσουν. Η απάντηση, που ήρθε, ήταν ακόμα πιο αναιδής: «Όχι μονάχα θα φάω την πίτα, αλλά και τη σκύλα σου. Παράτησε με».
Ο Μαναράκης έγινε έξω φρενών, έσπευσε να εκθέσει τα διατρέξαντα στον υπουργό Εσωτερικών, Χριστόπουλο, και να διατάξει την αντικατάσταση του ασεβήσαντος στη βασιλική εντολή υπαλλήλου. Αλλά τι είχε συμβεί;
Ο τηλεγραφητής της Σύρας είχε αφήσει ανοιχτή τη γραμμή με τον τηλεγραφικό σταθμό του ακρωτηρίου της Έλλης στην Καλλίπολη και ο χειριστής του δεύτερου σταθμού που μιλούσε τυχαία την ώρα εκείνη με τον τηλεγραφητή της Σύρας -ο οποίος του είχε αφήσει μια λαγωνική σκυλίτσα και μια πίτα για να τα παραλάβει αργότερα- έδινε τις περίεργες εκείνες απαντήσεις, νομίζοντας ότι τις λαμβάνει ο φίλος του.
Φυσικά η παρεξήγηση δεν είχε συνέπειες γιατί όταν άκουσε την αστεία αυτή την ιστορία η Αμαλία ξέσπασε σε δυνατά γέλια: «Το φτωχό», είπε, «ήθελε και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο».
Συνοψίζοντας, οι παροιμίες και οι λαϊκές ρήσεις αποτελούν ανεκτίμητο θησαυρό γνώσης και σοφίας. Είναι ο καθρέφτης του λαϊκού μας πνεύματος, αποτυπώνοντας την κοσμοθεωρία, τις αξίες και την καθημερινότητα των προγόνων μας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να τις μεταλαμπαδεύουμε στις επόμενες γενιές.
